Z praktyki epistolarnej autorki „Teorii listu”. Casus Stefania Skwarczyńska–Jerzy Zawieyski

Having been published in 1937, The Theory of Letter by Stefania Skwarczyńska (1902–1988) remains a relevant point of reference for modern literary scholars and editors. An insight into her lesser-known, epistolary writings has been provided by the collection of 25 private letters, dated from 1948 to 1968, which had all been exchanged between her and Jerzy Zawieyski (1902–1969). The correspondence of the researcher Skwarczyńska and the aforementioned playwright, prose writer and catholic socio-political activist are discussed under a few aspects. The circumstances of the initial contact’s establishment serve as a starting point for an analysis of the dynamic and biographic relationship between the sender and the recipient’s, as well as it’s interrelation with various other matters. Among them, literary topics (focused on Zawieyski’s works), religious sensitivity and Catholic’s socio-political entanglement in the communist state emerge, as well as research work and private matters of Skwarczyńska. The material and visual form of the inedita and the specifics of their formal composition are described and analysed. The chronological gaps in source materials are reviewed in the context of worldview differences between Catholic intellectuals engaged with PAX Association, such as Skwarczyńska, and those keeping in touch with the “Tygodnik Powszechny” magazine and Deputies’ Group Znak, with Zawieyski being one of them. In the end, the matter of modern reception of The Theory of Letter is presented, along with the research and editorial dilemmas that come along with it.Opublikowana w 1937 roku Teoria listu Stefanii Skwarczyńskiej (1902–1988) wciąż pozostaje istotną płaszczyzną odniesienia dla współczesnych literaturoznawców i edytorów. Do przybliżenia mniej znanej, epistolarnej praktyki autorki tej monografii posłużył zespół 25 prywatnych listów z lat 1948–1968, których adresatem był Jerzy Zawieyski (1902–1969). Te pisemne kontakty badaczki z dramaturgiem, prozaikiem i katolickim działaczem społeczno-politycznym zostały omówione w kilku aspektach. Poczynając od okoliczności nawiązania korespondencyjnego dialogu, przedstawiono zdynamizowane, biograficzne relacje łączące nadawczynię z odbiorcą listów, a rzutujące na poruszaną przez nich problematykę: tematy literackie (skoncentrowane wokół twórczości pisarza), religijną wrażliwość i społeczno-polityczne uwikłania katolików w komunistycznym państwie, pracę naukową oraz sprawy prywatne Skwarczyńskiej. Opisowi została poddana materialna i wizualna postać ineditów oraz specyfika ich kompozycji formalnej. Chronologiczne luki w materiałach źródłowych pokazano na tle różnic światopoglądowych, które dzieliły katolickich intelektualistów pozostających (jak Skwarczyńska) w zasięgu oddziaływania Stowarzyszenia PAX i związanych (jak Zawieyski) ze środowiskiem „Tygodnika Powszechnego” i Kołem Posłów Znak. W zakończeniu wskazano zagadnienia współczesnej recepcji Teorii listu oraz związane z nimi – badawcze i edytorskie dylematy